लक्ष्मी तिजविण कोण असे?

"पैसा" केवळ आहे साधन
कांचन कमला कसे असे?
घरी वावरे, सर्व आवरे
लक्ष्मी तिजविण कोण असे?

असो गरीबी शांतच राही
हाव हावरी शिवतच नाही
कोंड्याचा ती करते मांडा
ध्यानी यावे सांग कसे?

अमंगलाला दूर सारते
"शुभं करोति" भावे म्हणते
ज्ञानाचा नित दिवा लावते
प्रकाश अंतरि येत असे!

ती तव आई, पत्नी, तनुजा
भगिनी अथवा समज पंकजा
लेप कशाचा लागु न देते
कळते तरि का उमज नसे?

भगवंताची करे आरती
स्तवने भजने खुले भारती
प्रसन्न हसते मधुर बोलते
लक्ष्मी तिजविण कोण असे?

दैवी गुण ही संपदाच रे
दुर्गुण सगळे विपत्तीच रे
सुभगा, सुखदा, सुहासिनी रे
चिंतन पूजन खरे असे!

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२७.१०.१९८९
लक्ष्मी तिजविण कोण असे?
👆🏻 ऑडिओ

देणे ईश्वराचे....

गाणे लतादीदींचे देणे ईश्वराचे
लेणे अलंकाराचे नवलाव!१

स्वर ओला गार सुमनांचा भार
स्पर्श हळुवार शिडकाव!२

सरावात लय साधुनि समय
हा तो मनोजय शिरकाव!३

तन्मयता दान स्वर्गाचा सोपान
अध्यात्माचा मान देवराव!४

ज्ञानेशाची ओवी सवयीची व्हावी
जाता येता गावी आर्त भाव!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

उद्या काय ते ठाऊक ना..

दिवस कालचा काल संपला उद्या काय ते ठाऊक ना!
अरे परंतु दिवस आजचा परिश्रम करी साध मना!

तुझे काम ते भगवंताने तुला दिलेली संधि असे
मनापासुनी काम करी रे - प्रेमळपण ते आण कसे
कर्मफळाची नकोच चिंता लाग लाग रे हरिभजना..

नकोच चिडणे, नको कष्टणे आदळआपट नसे बरी
कसे सोसशी, कसे वागशी तुझी कसोटी इथे खरी
तुझे कार्य हे तुझी आठवण पटते का तू सांग मना..

मने मनाला स्वये आवरी अशक्य येथे काय असे?
गेला क्षण तो पुन्हा न येतो स्वस्थ बसे तो पूर्ण फसे
दुसऱ्यावर का रुसशी फुगशी तूच सुधारी तुझ्या मना..

नव्हे नोकरी सत्कार्याची प्रत्येकाला संधी मिळे
आशावादी उद्यमी तसा भगवंताची स्फूर्ति मिळे
शुद्ध करी मन रामनाम घे प्राशन कर या रसायना..

देवापुढती दुःख वदावे उगाळू नये सदाच ते
दुःखाने वाढते दुःख ते उगाच मन मग तळमळते
तू हसला तर विश्व मित्र तव कसे तुलाहि उमजेना..

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
उद्या काय ते ठाऊक ना..
👆🏻 ऑडिओ

देशगौरव हे सुभाषा, बाळगे मी एक आशा

देशगौरव हे सुभाषा, बाळगे मी एक आशा!ध्रु.

नवयुगाचा वीर तू
उंचवी रे क्रांतिकेतू
शिवनृपा आदर्श मानुनि चालवी तो वारसा!१

वीर सैनिक मेळवी
शस्त्रसंगर चालवी
युद्धचि स्वातंत्र्य देते तोच तो घेई वसा!२

येथ पळ राहू नको
जालि या गुंतू नको
शत्रु हाती दे तुरी तू जा दुरी तू राजसा!३

लोकनिंदा सोशिन
सैन्य तुजसि पुरविन
जाणशी अंतस्थ हेतू जाणशी मज  मी कसा!४

व्यक्तिगत कीर्ती नको
श्रेयवाटा मज नको
जाशि तेथे हो यशस्वी स्वीकरी तू नवदिशा!५

शत्रु अडचण संधि ती
लाभताहे संप्रती
देई रे ऐसा तडाखा युद्धि तू श्रीरामसा!६

हरप्रयत्ने तू अता
मायभूची मुक्तता
साधता होशील तिचिया कंठि कोस्तुभमणि जसा!७

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(सुभाषचंद्र आणि सावरकर भेटी वर आधारित काव्य)

स्पर्शे विटाळतो तो देव नव्हे..दारे जो लावितो तो धर्म नव्हे!

स्पर्शे विटाळतो तो देव नव्हे
दारे जो लावितो तो धर्म नव्हे!ध्रु.

मन ज्याचे संकुचित तोच हो पतित
धर्मबांधवा झिडकारी तोच हो पतित
खरा देव सर्वजणांना उरी लावताहे!१

स्वाभिमान होता जागा लाचारी नुरते
स्वावलंब साधन थोर सहज हाती येते
ज्ञानदान सर्वजणांसी पापनाश आहे!२

आजवरी पापे घडली पुण्य साधु या
आजवरी एकी भंगे पुन्हा घडवु या
रामचंद्र ऐशा यत्ना साथ देत आहे!३

उराउरी भेटू सारे ऐक्यगीत गाऊ
हिंदुराष्ट्र वैभवशिखरी निश्चयेच नेऊ
योगिराज माधव दिव्या शक्ति देत आहे!४

स्पर्शबंदि रोटीबंदी आड येत भिंती
बांधवासि कारण नसता दूर ठेवताती
कळे परी कार्य न करि जो राष्ट्रभक्त नोहे!५

कलंक हे धर्मावरचे अश्रुजले क्षाळू
नवे नियम हिंदुत्वाचे यथाशक्ति पाळू
धर्माचे स्थान खरे तर अंतरात आहे!६

जन्मजात जातिभेद सर्व ही विरावे
विवेके विचारे मानस सर्वदा भरावे
स्नेहदीप ऐसे करता हृदी तेवताहे!७

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(स्वातंत्र्यवीर सावरकरांच्या जीवनावर १९७३ मधे लिहिलेल्या कवितांपैकी पतित पावन मंदिर प्रसंगावर आधारित ही कविता)

सावरकर सकलांना सतत सांगती..

सावरकर सकलांना सतत सांगती

स्वातंत्र्यच करुनि लक्ष्य करणे क्रांती!ध्रु.

इतिहासा अभ्यासा चूक सुधारा

घातक बेसावधपण ध्यानि हे धरा

एक देश एक देव एकच नीती!१

शत्रूचा शत्रु तोच मित्र आपला

कार्यभाग घ्या साधुन आधी आपला

राजा शिवछत्रपती वितरत स्फूर्ती!२

राम कृष्ण वंदनीय खचित हिंदु तो

भारतभू माय ज्यास खचित हिंदु तो

ती न पूर्ण मुक्त म्हणुन जिवा घोर अशांती!३

धगधगते यज्ञकुंड तेच जीवन

तृप्ती फसवी न जिथे तेच जीवन

ती तडफड, ती धडपड साधे प्रगती!४

सच्चा जो भारतीय एकनिष्ठ तो

धर्मभेद प्रांतभेद गौण लेखतो

बुद्धीच्या निकषावर तत्त्वे ठरती!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

२२.७.२००२

("विनायक विजय" ही संजय उपाध्ये यांची पोथी वाचताना स्फुरलेली कविता)

सावरकर सकलांना सतत सांगती..

👆🏻 ऑडिओ

करें सशक्‍त यह समाज अग्रणी बनें..

रक्षणार्थ हो खडें सीना तान के
करें सशक्‍त यह समाज अग्रणी बनें। ध्रु.

अन्‍नवस्‍त्र अल्‍प है आसरा न कुछ भी है
प्रबुद्ध देश है कहॉं,  भारतीय सुप्‍त है 
सिद्धि के लिए यहॉं, जननी भगीरथ जने।१

भक्तिहीन आदि से, शक्तिशून्‍य हैं सभी
आते, रहते, फूटते हैं बुदबुदे सभी
जागते हुए जनेश के जनक बनें।२ 

सद्गुणी पराक्रमी हुई अनेक पीढियॉं
मुसीबतें कई निगल खडी रही पुरुषस्त्रियॉं
विजयगीत ध्‍यान दे हर कोई यहॉं सुने।३ 

व्‍यक्ति व्‍यक्ति भिन्‍न है, मार्ग भी न एक है
स्‍नेहशील एकता फिर भी यह समीप है
एक सूत्र में पिरो हार यह बने।४ 

शांति से समृद्धता खिल उठे यहॉं
सुवर्णभूमि हिंदुभू कह पडे जहॉं
बढे चलो, बढे चलो गीत गुनगुनें।५ 

- श्रीराम बाळकृष्‍ण आठवले
१६.१२.२००३ (अनुवादित)
करें सशक्त यह समाज अग्रणी बने..
👆🏻 ऑडिओ

विसर्जन..

मातीचीच तर मूर्ती माझी!
मग ती विसर्जित नको करायला?
अरे, यथाविधि काढून घेतले आहे ना चैतन्य या मूर्तीतून?
आता माझे स्थान आहे तुमच्या हृदयात
टरफलाला महत्त्व नका देऊ, बाबांनो!
सार घ्या, असार सोडा!
माती कुठे विरघळून जाईल?
हा आत्ताचा कृत्रिम आकार कुठे संपेल?
जळात, पाण्यात, मग तिथेच पोचवा ना!
अरे, हसत खेळत आणलेत,
तसेच हसत नाचत, गात गात पोचवा!
सर्जन ते विसर्जन!
सगळ्या कृती हे मानवांनो या या तुमच्या हातून घडल्या
रडायचे नाही, अडायचे नाही, डरायचे नाही
उणीदुणी न काढता आनंदाने नांदा
गणराज्य कसे असते ते दाखवून द्या सगळ्या जगाला!
आरंभी वंदे मातरम् केलेत!
आता गा मुक्तकंठाने
जनगणमन अधिनायक जय हे
आजच्या विसर्जनात उद्याचे सृजन असते
सृजनातच पुढे वर्धन, वर्धापन शेवटी विलय
पण चक्र सदोदित चालू ठेवा!

लेखक : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(गणपतीच्या गोष्टीमधून)

विसर्जन..
👆🏻 ऑडिओ

मुळात आहे प्रपंच लटिका खेळच भातुकलीचा..

मुळात आहे प्रपंच लटिका खेळच भातुकलीचा
हसती कोणी, रडतहि कोणी भोगच सुखदुःखाचा!ध्रु.

माया फसवी, जिवा गुंतवी फरफट पुरती होते
समाधान का कधी कुणाचे हव्यासाने होते?
प्रपंच श्रीरामाचा म्हणता ठाव नुरे चिंतांचा!१

'मी माझे' हे अवघड ओझे ताठा ने गोत्यात
अवचित सुटला तोलच तर मग कोण देतसे हात?
पराधीन या जगात जो तो अंकित सर्वेशाचा!२

नर नारी हा भेद वरिवरी एकच आत्माराम
वरल्या सोंगा भुलायचे ना, स्मरायचे प्रभुनाम
मुक्त आतुनी बांधिल साधु सगळ्या आप्तजनांचा!४

बेचैनी ती छळिते संतत, भय संशय वस्तीला
प्रपंचात जो गुरफटला तो आचवला शांतीला
तनामनाच्या पलीकडे चल सांगावा संतांचा!५

'सगळ्यांचे सुख ते माझे सुख' संतांचा हा बोध
अनंत ठेवी तसे राहता सर्वसुखाचा शोध
एकपणा बघ अनेकातला सुबोध परमार्थाचा!६

प्रपंच नाही कुणास चुकला अटळ असा तो भोग
नामस्मरणे साधत जावा भगवंताशी योग
प्रपंच करता मार्ग सापडे मनुजा परमार्थाचा!७

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२४/२५.२.१९९३
मुळात आहे प्रपंच लटिका खेळच भातुकलीचा
👆🏻 ऑडिओ

आवर्तन चालू ठेव....

ही गणेशभक्तीची ठेव
आवर्तन चालू ठेव!ध्रु.

एकेक पाठ जधि होई
श्रीगणेश अंतरि येई
सद्भाव जागता ठेव!१

जे मंगल करि मंगल ते
नैराश्यतिमिर घालवते
अनुभव हा देतो देव!२

तू अजिंक्य होशी वक्ता
तू स्वयेच पातकहर्ता
वज्राक्षर कोरुनि ठेव!३

जे संघटनेला जमते
व्यक्तीला अवघड गमते
जनसमूह असतो देव!४

मन सुमन करुनि अर्पावे
सुस्वर तू भावे गावे
उपनिषदा जाणुनि ठेव!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले.
(अथर्वशीर्षावरील काव्यातील ही भैरवी)

मंगलमूर्ती मोरया गाऊ, ध्याऊ मोरया..

रक्तम् लंबोदरम् शूर्पकर्णकम्
रक्तवाससम् रक्तगंधानुलिप्तांगम्
रक्तपुष्पैसुपुजितं भक्तानुकंपिनं देवम् जगत्कारणमच्युतं....
--------------------------------

मंगलमूर्ती मोरया
गाऊ, ध्याऊ मोरया!ध्रु.

एक रदाचा
चार करांचा
रक्ताम्बर खुलवीत जया!१

लंबोदर जो
शूर्पकर्ण तो
करुणाकर तो पूजू या!२

सिंदुरवर्णी
रक्तसुमांनी
मंडित, पूजित आळवु या!३

सुशांत आहे
सुस्थिर आहे
पुरुषोत्तम हा ध्याऊ या!४

हे जाणावे
नमन करावे
लोटांगण पदि घेऊ या!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(अथर्वशीर्षावर आधारित कविता)

अशी कशी सूनबाई? अशा कशा सासूबाई?

अशी कशी सूनबाई? अशा कशा सासूबाई?ध्रु.

नका संशयाने पाहू नका दुराव्याने पाहू
चला आनंदाने राहू, प्रेम देऊ प्रेम घेऊ
दोष पाहता पाहता, कावीळच जणु होई!१

आहे प्रपंच कुणाचा? अता मुलाचा सुनेचा
पण वारसा कुणाचा? आहे आईवडिलांचा
मुला लाभलेली माया का हो सुनेलाच नाही?२

थोडा सद्भाव जागवा, थोडा विश्वास दाखवा
मध्ये थोडे दिस तरी सून माहेरा पाठवा
ओढ घराचीच तिला घरी घेऊनीच येई!३

अपेक्षेत दडे दुःख निरपेक्षता हे सुख
कौतुकाची मना भूक संशयाने धाकधुक
थोडे सोसावे झिजावे नको शब्द वावगाही!४

सून जैसी लेक आहे, सासू आई तैसी आहे
जो जो जैसा नाते पाहे त्यास तेच नाते आहे
वृत्ती बदलण्या नका लावू उशीर हो बाई!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

अशी कशी सूनबाई? अशा कशा सासूबाई?
👆🏻 ऑडिओ

कुटुंबाची सभा कधी भरेल का?

कुटुंबसभा

खरंच ही कल्पनाच किती सुरेख आहे!
आस्थेने विचारपूस करावी, अडचणी मांडाव्या, पेच सोडवायचा प्रयत्न करावा, विशेषतः मनातली अढी काढून टाकावी.
आर्थिक प्रश्नही बघता बघता सुटतील. संसार सुखाचा होईल.
ज्ञानेश्वरीतील ओवीचा अर्थ उमगेल.  अवघाची संसार सुखाचा होण्यासाठी तरी विचारावेसे वाटते
कुटुंबाची सभा कधी भरेल का?

कुटुंबाची सभा कधी भरेल का? ध्रु.

सानथोरांनी जमावे
एकमेकांचे ऐकावे
देवघेव विचारांची जमेल का?

कुणा दुखते खुपते
कुणा आशंका जाचते
मनातली सल कधी निघेल का?

जिथे समंजसपणा
तिथे पंढरीचा राणा
नवे नवे काम काही सुचेल का?

खर्च कसा भागवावा?
पैसा कसा वाचवावा?
अर्थपूर्ण दृष्टिलाभ घडेल का?

ऐसा संसार सुखाचा
इथे फराळ भक्तीचा
पालट अंतरि जमेल का?

जर ओळख पटली
कोडी सगळी सुटली
ओवी ज्ञानेशाची कधी कळेल का?

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१.१०.१९९४

कुटुंबाची सभा कधी भरेल का?
👆🏻 ऑडिओ

मंगलमूर्तीची आरती

मंगलमूर्ती तुझी आरती भाविकजन गाती
ओंकाराच्या उच्चारेही तना मना शांती!ध्रु.

मृण्मय जरि तव देह वाटला झळके चैतन्य
प्रसन्नता तर थुई थुई नाचे भक्त तुझे धन्य
तू बाप्पा रे तुला मोरया अवघे म्हणताती!१

तिथी चतुर्थी विनायकी वा संकष्टी असते
त्या दिवशी तर तुझ्या दर्शना मानस आतुरते
अथर्वशीर्षाचे आवर्तन करते शुद्ध मती!२

मस्तक मोठे, लंबोदर ते, डोळे इवलाले
सूक्ष्म निरीक्षण, क्षमाशील मन पटले रे पटले
निरांजनाच्या सगळ्या ज्योती औक्षण करताती!३

एक विसावा, एकविसावा संख्या आवडते
आज्ञापालन विनायकाला रुचते बहु रुचते
मन जर अंकित पाश नि परशू अरिदमना पुरती!४

हासत येणे हासत जाणे मोह न तुज कसला
तव चरिताचा तव चित्राचा ठसा न कधी पुसला
श्रीरामाचे भरती डोळे लिहिता या पंक्ती!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

मंगलमूर्ती तुझी आरती भाविकजन गाती
👆🏻 ऑडिओ