Sunday, January 30, 2022

गाऊ ध्याऊ स्वरूपानंद


गाऊ ध्याऊ स्वरूपानंद
अनुभवु या सत् चित् आनंद ! ध्रु.

सोऽहं भावे सांडुनि मीपण
स्वामीपदी व्हायचे तल्लीन
सुखे हाता गवसे तत्त्वबोध!१

सर्वभावे शरण जायाचे
देहभावास तुडवायाचे
तट तटा तुटे भवबंध!२

रात्रंदिन ध्यास लागू दे
अनुसंधान स्थिर राहू दे
सोऽहं ध्यानाचा लागो छंद!३

दिव्य प्रेम वसे त्या हृदयी
झुळझुळते गंगामाई
आकंठ पिऊ आनंद!४

तेजाळ स्फुरो ओंकार
तो प्रसन्न प्रभु हुंकार
व्हावा सैल सैल देहबंध!५

सज्जना निरंजन संता
वंदितो तया अवधूता 
गाउ दे होऊनि बेबंद!६

काही पालट जीवनि व्हावा
अंतरी राम तोषावा
तो विमुक्त तो चि अनंत!७

संतांसी जाता शरण
घडतसे सहज उद्धरण
जीवनि फुलवु संगीत!८

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१९७३

तुझ्या दर्शनाला देवा, मला दृष्टि देई..

तुझ्या दर्शनाला देवा, मला दृष्टि देई
धरुनि हात प्रेमे माझा, भक्तिपथे नेई!ध्रु.

दिसे भासते ते सारे मोहवी मनाला
खेळ वासनांचा सारा, तृप्ति ना जिवाला
अशिव शिवा नेई विलया दुजे नको काही!१

तुझा वास देही आहे सांगतात संत
दीर्घ असे अंतर्यात्रा तिला कुठे अंत?
श्वास श्वास नामी रंगो पवनमाळ देई!२

लोक झोपलेले जेथे तिथे जाग यावी
हपापली दुनिया जेणे - वासना नसावी
मन:शांति संयमनाने जाण हीच देई!३

कसा विटाळू या देहा नको विडी दारू
रघूनायका तीराला तूच लाव तारू
मनोबोध हरिपाठाला जगी तुला नाही!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१४.१०.१९८७

Friday, January 28, 2022

आरती समर्थ रामदासांची

आरती रामदासा श्रीस्वामी समर्था
उपासना चालवाया शक्ति द्यावी समर्था!ध्रु.

रामनवमीस जन्म रामनामात गोडी
बालवयी विश्वचिंता नवलाई केवढी!१

सावधान ऐकताच खग व्योमी उडाला
निळाईत रामरूप दिसे नारायणाला!२

शक्तियुक्तिभक्ति येथ कशी राहाया आली
समर्थांची सारी लीला मनी प्रभात झाली!३

मनोबोध दासबोध रूप स्वामींचे आहे
आत्माराम सान ग्रंथ आत्मा दासाचा आहे!४

नित्य भेट रामा द्यावी यावे घरात स्वामी
तत्त्वबोध आचराया भक्ता रमवा नामी!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१०.०२.१९८४

स्वामी स्वरूपानंदांची आरती

नाथपंथी सिद्धपुरुषा, गाऊ तुम्हा आरती!
गाऊ तुम्हा आरती!ध्रु.

जीवनी अमुच्या भरावे
तत्त्वबोधा बोधवावे
सर्वभावे शरण आलो लेकरे तुम्हांप्रती!१

प्रेमदीपा, ज्ञानदीपा 
कर्मदीपा, भक्तिदीपा
दुरिततिमिरा घालवावे प्रार्थना ही संप्रती!२

आपुल्या या प्रेमलोभे
वाणिते विश्रांती लाभे
द्या गुरो आम्हां दयाळा मुक्तहस्ते सन्मती!३

कोण मी? हे जाणले 
देहभावा होमिले
हे जितेंद्रा नित्यतृप्ता वंदना द्या स्वीकृती!४

शारदेच्या प्रियकुमारा
दानशूरा हे उदारा
तोल राखाया मनाचा साह्य द्या आम्हांप्रती!५

क्षेत्र झाले पावस
तव निवासे लोभस
हे विभूते, ज्ञानराजा भावनोर्मी उसळती!६

प्रेमला गुरुमाउली
शीत छाया जाहली
भक्ति ही अमुची कृतज्ञा अर्पितो चरणांप्रती!७

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

Wednesday, January 26, 2022

भारतभूमी माता - आम्ही तिची मुले



भारतभूमी माता - आम्ही तिची मुले
नमनासाठी सदैव अमुचे कर जुळले!ध्रु.

जीवन नाही भोगासाठी
ते तर आहे त्यागासाठी
दधीचि मुनि शिकवुनि गेले!१

सत्यच ईश्वर प्रेरी सकलां
रामचंद्र या अंतरि भरला
राम होउनी सत्य जीवनी अवतरले!२

निजकर्तव्या कंबर कसली
फलाशा न या मनास शिवली
गीताईने स्तन्य आम्हां प्रेमे दिधले!३

धर्म जगावा लाभे ईश्वर
करणी बनवी नरास ईश्वर
धर्मच जीवन समीकरण हे कळलेले!४

मातेसम जगि कुणीच नाही
भगवंताला नाही आई
मातृसुखास्तव प्रभुहि कितिदा अवतरले!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२९.०४.१९८०

Tuesday, January 25, 2022

सद्गुरु ईश्वरीय अवतार..

सद्गुरु ईश्वरीय अवतार!ध्रु.

दिक्कालाचे तुला न बंधन
स्वस्थानातुन स्फुरवी चिंतन
राजयोगी की योगिराज हा
कोणाते कळणार?१

आदि न अंत न त्याचे कार्या
त्रैलोक्यांतरि भरली माया
शक्तिसंक्रमण करुनि साधका
आश्वासन देणार!२

दत्तात्रय हा युगायुगांचा
महिमा वदता शिणते वाचा
शशिसम शीतल हा करुणाकर
आर्तासी आधार!३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(पटदीप)

श्री स्वामी समर्थ

अक्कलकोटनिवासी स्वामी अवचित सदनी आलात 
नकळत नयनांमधुनी माझ्या हृदयमंदिरी बसलात !१

गाउ कसा मी, ध्याउ कसा मी नकळत  माझे कर जुळले
रोमांचांनी नटली काया, पावन अश्रू ओघळले!२

कोण असे मी? करू काय मी? गुंता प्रश्नांचा करतो
शरण जाउनी जिज्ञासेने उत्तर मिळण्या आतुरतो!३

भिऊ नको मी असे पाठिशी! आतुन कोणी हे वदते
करी शुद्ध मन, दृढ निश्चय कर, वाट मनीही सापडते!४

'आत्मा असतो मित्र आपला' गीता अभ्यासा घ्यावी
मोहग्रस्ता पार्था मोहन उत्कर्षाचा पथ दावी!५

मंद दरवळे सुगंध येथे धूपगंध हा घमघमतो
अक्कलकोटच घर हे माझे, घरात ऐसे अनुभवतो!६

सत्याची धर कास नेहमी, भीड कुणाची धरू नको
नव्हे देह मी, मन वा बुद्धी, भूमिकेस या सोडु नको!७

चैतन्यच ते तुझिया रूपे जगात आहे सळसळते
सदैव राही हसरा, निर्भय चहू दिशांना भय पळते!८

स्पष्ट असावे तुझे बोलणे सल्ला तैसा हितकारी
तुझिया आप्ता असे वाटु दे हा तर अमुचा कैवारी!९

परिश्रमांना सिद्ध सदाचा, चुकारपण ते घात करी
आळस प्रकटे रोग होउनी आयुष्याचा नाश करी!१०

हवा कशाला तुला बंगला सुखासीन असतो बद्ध
घाम गाळतो, मिळवी भाकर कामगार असतो मुक्त!११

स्वराज्य असते कर्तव्याचे सुराज्य भक्तीने बनते
गीतामृत सेवता निरंतर वृत्ती पुरती पालटते!१२

हवे हवे पण सुटूनि जाता मनात येते श्रीमंती
विश्वच गमते सदन आपुले सर्वांशी नाती जुळती!१३

तुझी परीक्षा क्षणाक्षणाला बेसावध का तू बसशी
विकारवश होऊनि नेहमी अनुत्तीर्ण का ठरतोसी?१४

समर्थ स्वामी, समर्थ स्वामी नामस्मरणी रंगावे
सागरात थेंबुटा तसे तू विश्वामाजी मिसळावे!१५

दुजेपण असे समूळ सरता सर्व समस्या सुटतात
मने मोकळा, तने निरोगी आत्मसौख्य ये हातात!१६

गुरुकिल्ली ही आनंदाची गुरुरायाची अमित कृपा
जे माझे ते माझ्या जवळी शोधाया बसविले जपा!१७

घोर निराशा नर्क खरोखर स्वर्ग स्वतःवर विश्वास
यत्नच साथी हवा भरवसा सांगे हे श्वासोच्छ्वास!१८

क्रोध कुणावर, द्वेष कुणाचा, संशय तरि कसला घ्यावा?
जीव सुखाचा वृथा कशाला दुःखसागरी लोटावा!१९

माझी मजला अखंड सोबत 'तो मो, तो मी ' जाणवता
समर्थ अवती भवती असती जगी कुठेही वावरता!२०

जन्म देत जो, तोच पोसतो, थकता अंती घे जवळी
तू बालक, सद्गुरु माउली जाण आतुनी जाणवली!२१

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१२.०८.१९९१

Friday, January 21, 2022

नुकत्याच viral झालेल्या भूपाळी निमित्त..


"प्रभात झाली स्वरूपनाथा या हो मम अंतरी, सोऽहं घोषची घुमत रहावा मानस गाभारी"

अण्णांनी म्हणजे माझे वडील श्रीराम बाळकृष्ण आठवले यांनी त्यांचे सद्गुरू, पावसचे स्वामी स्वरूपानंद यांच्यावर लिहिलेली ही भूपाळी शमिका भिडे यांनी स्वामी स्वरूपानंदांच्या जयंतीच्या दिवशी यूट्यूब वर टाकली आणि नवीन वर्षात ती व्हॉट्स ॲपवर खूप viral झाली. 

खूप छान वाटलं.  

शमिका भिडे यांनी खूप छान गायली आहे भूपाळी.  भूपाळी बरोबरच त्यांनी अण्णांना पण घरोघरी पोचवले.  

या निमित्ताने खूप आठवणी जाग्या झाल्या.  अण्णांना ८० वे वर्षे लागत होते म्हणून २०१२ मध्ये साधारण एप्रिल मध्ये राष्ट्रीय कीर्तनकार, प्रवचनकार  आणि संगीत नाट्य रंगभूमीचे प्रथितयश कलावंत श्री चारुदत्त आफळे यांना सौ यश:श्री अण्णांकडे घेऊन गेली आणि त्यांना काही कविता हव्या आहेत असे अण्णांना सांगून अण्णांच्या निवडक कविता अण्णांच्या आवाजात मोबाईल वर रेकॉर्ड करून घेतल्या.  त्यात ही भूपाळी पण होती.  त्यांच्या ८० व्या वर्षी या गाण्यांची एक सीडी काढायची आणि अण्णांना सरप्राइझ द्यायचे असा आमचा मानस होता. पण तो योग नव्हता.  ऑगस्ट २०१२ मध्ये अण्णांना admit करायला लागले त्यांची प्रकृती तेंव्हा गंभीर होती.  त्यावेळी प्रसाद जोशी (प्रसिद्ध तबला वादक) हे साऊंड व्हिजन या त्यांच्या स्टुडीओ मध्ये ही सीडी करत होते. त्यांनी सांगितले की भूपाळीचे रेकॉर्डिंग पूर्ण झाले आहे.  ती भूपाळी मोबाईल वर घेऊन अण्णांना icu मध्ये ऐकवली. त्यांनी मान डोलावली आणि हसले.  दुसऱ्याच दिवशी अण्णा गेले. 

त्यानंतरच्या दिवाळीमध्ये या सीडीचे डॉ. संजय उपाध्ये यांच्या हस्ते प्रकाशन केले.  यात ही भूपाळी सुरवातीलाच आहे.  आम्ही स्क्रिप्ट दिलं नव्हतं चारुदत्त आफळे यांना, त्यामुळे एक दोन ठिकाणी शब्द बदलले गेले आहेत.  पण त्यांनी गायलेली भूपाळी सुद्धा यूट्यूबवर आहे आणि लोकांना ती आवडत देखील आहे. 

त्यानंतर परत आता शमिका भिडे यांनी ही भूपाळी गायली आणि हे सगळे आठवले. 

आम्ही आमच्या लहानपणापासून ही भूपाळी ऐकतो आहोत. अण्णांच्या आवाजात ती भूपाळी ऐकणे म्हणजे पर्वणी असायची.  कारण शब्दाशब्दात भाव असायचा, आर्तता असायची, भक्ती असायची. सहज सोपे शब्द आहेत या भूपाळी मधले पण आचरणात आणायला अवघड.  त्यातले थोडे जरी आचरणात आले तरी स्वामींची कृपाच.  

"माझे माझे लोप पावू दे", "चित्ती वचनी कृतीत यावी सहज सुधा माधुरी", "प्रसन्नतेची प्रभा सदोदित झळको वदनावरी".  असे सहज सोपे शब्द आहेत या भूपाळी मधे, पण केवढा मोठा अर्थ आहे त्यात..

भूपाळी हा परमेश्वराला जागे करण्यासाठी पहाटे भूप रागात गायला जाणारा काव्यप्रकार.  सदर भूपाळी लोकांना भावली असावी ती म्हणजे त्यातले नुसतेच शब्द आणि संगीत यामुळेच नाही तर त्यातल्या आर्ततेमुळे, त्यातल्या भक्तीभावामुळे आणि सद्गुरू आणि भक्त यांच्यात असलेल्या भावबंधामुळे. अण्णांची स्वामींवर असलेली श्रद्धा, भक्ती या भूपाळी मध्ये पूर्णपणे उतरली आहे.

ही भूपाळी १९७३ मध्ये रचली आहे आणि पावस येथील स्वामी स्वरूपानंद समाधी मंदिरात खूप पूर्वीपासून पहाटे ५.१५/५.३० ला ती रोज म्हटली जाते.  आम्ही जेव्हा केव्हा पावसला जातो तेव्हा हमखास त्यावेळी मंदिरात जातो भूपाळी साठी.

शमिका भिडे यांनी गायलेल्या या भूपाळी मुळे या गोष्टींना परत एकदा उजाळा मिळाला. 

शमिका भिडे यांनी गायलेली आणि चारुदत्त आफळे यांनी गायलेल्या भूपाळी ची लिंक सोबत देत आहे.

चारुदत्त आफळे यांनी गायलेल्या भूपाळीची लिंक - 👇
श्री चारुदत्त आफळे यांनी गायलेली भूपाळी

शमिका भिडे यांनी गायलेल्या भूपाळी लिंक - 👇
शमिका भिडे यांनी गायलेली भूपाळी

श्री. चारुदत्त आफळे आणि आता शमिका भिडे यांचे मन:पूर्वक आभार ही भूपाळी जनमानसात नेल्याबद्दल..

- सुयोग श्रीराम आठवले
२१.०१.२०२२

Sunday, January 16, 2022

खड्गहस्त व्हा

आली संधी, घेणे आधी, सैन्यात शिरा, सैन्यात शिरा! ध्रु.

भूदलि, नौदलि, वायुदलि वा
मिळेल तेथे प्रवेश घ्या
रणविद्या आत्मसात करण्या- तुम्हि यत्नांची शर्थ करा!१

शस्त्रसज्ज व्हावा, युद्धसिद्ध व्हा
मातृभूमिचे खड्गहस्त व्हा
नेत्र आपुले ठेवुन उघडे अत्र तत्र संचार करा!२

राष्ट्रा अपुल्या समर्थ करण्या
क्षात्रवृत्ति अंगात बाणण्या
उचला बंदुक, सुयोग्य वेळी टोक तिचे उलटेच करा!३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(काव्यमय सावरकर दर्शन)

पहिली शाळा

गृहं मन्ये पाठशाला
माता आदर्शशिक्षिका।
बालकबालिका: शिष्या:
संस्कारा: पुष्टिदायका:।।

अर्थ : 
घर हीच पहिली शाळा आणि आई हीच आदर्श शिक्षिका. घरातली लहान मुले मुली हे तेथील विद्यार्थी.  अशा वातावरणात घडविण्यात येणारे संस्कार पुष्टिदायक असतात.

रचयिता: श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

Wednesday, January 12, 2022

मागणे हे मागते!

विघ्नहर्त्या श्रीगणेशा, तुज जिजाई वंदिते!
मागणे हे मागते!ध्रु.

या विनाशातून सृष्टी निर्मिण्या दे प्रेरणा
देवकार्यी देशकार्यी तूच देणे चेतना
जाऊ दे नैराश्यभिती शिवकुमारा प्रार्थिते!१

पालटूनी रूप रडके पुण्यपत्तन हासु दे
लाभु दे सर्वा निवारा लक्ष्मि येथे नांदु दे
जोम दे निर्धार दे या दिनी तुज सांगते!२

ऋद्धिसिद्धीनायका मोरया वरदायका
स्थापना करितो इथे दास्यबंधनमोचका
सर्व श्रद्धा, सर्व शक्ती चरणि तुझिया अर्पिते!३

हाच अमुचा श्रीगणेशा साक्षि तुजला ठेविले
राष्ट्रमंदिर बांधणे ध्येय चित्ती बिंबले
अविचला श्रद्धाच भक्ता पाठराखिण राहते!४

राज्य व्हावे हिंदवी निश्चयो दृढ जाहला
सांगुनी सारे तुला, बाळ चरणी घातला
दे जयश्री, दे धनश्री, भाववेडी विनविते!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

Friday, January 7, 2022

श्रीरामाची भूपाळी

प्रभात काली श्रीरामा तव नाम मुखी आले
श्रद्धा आली जगावयाला कारण सापडले!ध्रु.

तन मन बुद्धी जपावयाची ठेवच ती ईश्वरी
कंटकमय पथ तरी चालणे सुहास्य वदनावरी
नील नभांतरी घननीळा रे दर्शन तव घडले!१

भावंडांशी समरस व्हावे मायतात तीर्थ
आज्ञापालन मन:संयमन सवयीचे होत
श्वासाइतके सत्य अटळ मज कळले रे पटले!२

वामांगी जानकी तसा तो लक्ष्मण ही जवळी
अर्धांगिनि स्त्री, अनुज तनयसम वत्सलता कळली
ओघळती आसवे तयांनी न्हाऊ मज घातले!३

मी माझे जाता हे विसरुन विशुद्ध कल्याण
तुझा नि माझा एकपणाही कृतीत ये जाण
संशय भय निपटाया रामा शुभागमन घडले!४

रामचरित हे गाता गाता मन उन्मन होते 
रामराज्य ये घराघरातुन श्रद्धा दृढ होते
श्रीरामाच्या प्रतिभेने हे कवितासुम फुलले!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१३.०३.१९९८