कर्म करितसे ज्ञानी, गुंते नच बंधनी!

कर्म करितसे ज्ञानी, गुंते नच बंधनी!ध्रु.

दीप तेवता घरात असतो
साक्षित्वे व्यवहार पाहतो
अलिप्त त्यापरि नित्य राहतो,
निरहंकारी ज्ञानी!१

कमलपत्र पाण्यात राहिले
तरी जलाने नाही भिजले
देह प्रकृतीनुसार वागे 
न्याहाळे हा दुरुनी!२

ज्या आधारे विश्व चालते
स्मरे नित्य हा त्या स्वरुपाते
आनंदाने विहरे जगती
सोऽहं सिद्ध ज्ञानी!३

देहभाव लोपला जयाचा
भाव बिंबला साक्षित्वाचा
नंदादीपासम हा हसरा
जनांत अथवा विजनी!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
३१.०१.१९७४

(दीपाचेनि प्रकाशे| गृहीचे व्यापार जैसे
देही कर्मजात तैसे| योगयुक्ता ||५.४९||
तो कर्मे करी सकळे| तरी कर्मबंधा नाकळे
जैसे न सिंपे जळी जळे| पद्मपत्र||५.५०||
ज्ञानेश्वरी मधील या ओवीवरील काव्य)

ज्ञानेश्वरी ज्ञानकिरणे या स्वामी माधवनाथांच्या विवरणावर आधारित

सुख आले तर हर्ष नको दुःखाचा तुज खेद नको

सुख आले तर हर्ष नको
दुःखाचा तुज खेद नको!ध्रु.

जगरीती ही अशी चालली -
कधी ऊन तर कधी सावली
आत्मचिंतना सोडु नको!१

मनासारखे सदा न घडते
ध्यानी घेती हेच जाणते
धीर मनाचा सोडु नको!२

कर्तव्यी रति ही विश्रांती
सुखदुःखे तर येती जाती
भोग भोगण्या डरू नको!३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२७.०४.१९७८
(सुखी संतोषा न यावे। दुःखी विषादा न भजावे।
आणि लाभालाभ न धरावे। मनामाजी।।
आपणया उचिता। स्वधर्मे राहाटता।
जे पावे ते निवांता। साहोनि जावे।।
ज्ञानेश्वरीमधील या ओवीवरील काव्य)

ज्ञानेश्वरी ज्ञानकिरणे या स्वामी माधवनाथांच्या विवरणावर आधारित

आरति नरसिंहाची

आरति नरसिंहाची गाऊ
आरति नरसिंहाची!ध्रु.

अस्तित्वा आव्हान पोचले
क्रोधाची उसळली वादळे
प्रल्हादाच्या भक्तीसाठी
ऊर्मी प्रक्षोभाची!१

श्रीनारायण जय नारायण
जय जय नारायण नारायण
नामी वसते अपार ऊर्जा
अनुभूती सत्याची!२

उदरविदारण दुष्टपणाचे 
संरक्षण हे सश्रद्धांचे
कणाकणातुन श्रीहरि भरला
शिकवण प्रल्हादाची!३

मी, माझे हे पार लोपले
तू नि तुझे हे उदया आले
ममत्व सरले कृपाच समजा
लक्ष्मी नरसिंहाची!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१६.०५.२०००

पसायदान भावानुवाद

आता विश्वात्मके देवे। या सेवेने तुष्ट व्हावे। 
तोषोनिया दान द्यावे। प्रसादाचे।।१।।

दुर्जनमतिची सरो वक्रता। सत्कर्माची वाढो आस्था 
परस्परांशी मैत्री जुळता। होई सौख्य।।२।।

जावो अंधार पातकाचा। प्रकाश येवो स्वधर्मरविचा 
येवो अनुभव सद्भावाचा। इष्टलाभे।।३।।

सकल मंगलांचा वर्षाव। करीत फिरो भक्तसमुदाव 
गुरुकृपेचा नवलाव। दिसो सर्वां।।४।। 

चालते हे कल्पतरु। चिंतामणींचे आगर 
संत बोलते सागर। अमृताचे ।।५।।

निष्कलंक निशाकर। तापहीन हे भास्कर 
सदा सज्जन साधुवर। बंधु व्हावे।।६।।

किंबहुना आत्मसुखे। तिन्ही लोक पूर्ण व्हावे 
आदिनाथा त्या भजावे। अखंडित।।७।।

हा ग्रंथ जो पठण करी। तो या लोकी विशेषी 
विजयी व्हावा दृष्टादृष्टी। विश्वनाथा।।८।। 

तरी बोले विश्वनाथ। हा झाला दानप्रसाद
आशीर्वचने ज्ञाननाथ। आत्मतृप्त।।९।।

भावानुवाद : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
प्रेरणा - श्रीनृसिंह मंदिरात नित्य सायंकाळी वैयक्तिक  उपासनेस येणारे श्री रा गो जोशी यांनी पसायदान सोप्या भाषेत लिहा असे सुचविले
पूर्ती १६.०८.१९८४

जाणुनि घ्या भगवंता!

जाणुनि घ्या भगवंता!
जाणुनि घ्या भगवंता!ध्रु. 

देह नव्हे मी, आत्मरूप मी 
मी अवकाशी, अंतर्यामी 
तदाकार होताना आपण -
अनुभवाल अद्वैता!१

निर्गुण जैसा सगुण तसा ही 

वेदांसी ही अगम्य राही 

सहज प्रकाशित सर्व ठिकाणी 

वंदन करा अनंता!२ 

याचे पूर्वी कोणी नाही 

स्वेच्छेने हा बहुविध होई 

हा नटला विश्वाच्या रूपे 

तटस्थता ये वेदा!३ 

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

२४.१२.१९७३

(यमन कल्याण, त्रिताल)

ही पूजा देवाची..

देव मंदिरी; देव अंतरी, जाणिव या सत्याची
ही पूजा देवाची!ध्रु.

देहाचे आरोग्य राखणे
मन कोणाचे कधि न दुखवणे
स्मितसुमने देण्याची!१

घास भुकेल्या जिवास द्यावा
नारायण त्याच्यात पहावा
सहजकृती स्नेहाची!२

मधुर भाषणे घर हो मंदिर
स्वागतास तर सगळे तत्पर
आवड परिश्रमाची!३

स्तोत्रे गाता चाले चिंतन
चाले चिंतन तसे आचरण
संगति साधायाची!४

मी रामाचा, रामहि माझा
अंतरि सागर भावभक्तिचा
असल्या कल्लोळाची!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१३.०९.१९८९

जीवनात श्रीराम

 

बालपणी मज अंकी घेउनि आई होउनि वाढविले 
श्रीरामा मज आठवले !१

पिता होउनी धोपटुनी कधि दक्ष राहुनी वळण दिले 
श्रीरामा मज आठवले!२

गुरुजन जितके तुझीच रूपे हासत विद्याधन दिधले 
श्रीरामा मज आठवले!३

बंधू भगिनी मित्र-मैत्रिणी या रूपे मज सौख्य दिले 
श्रीरामा मज आठवले!४

भजन, निरूपण, प्रवचन, कीर्तन, भक्तिगीत हो ऐकविले
श्रीरामा मज आठवले!५

देवघरातील मूर्ती चित्रे तुझीच रूपे जाणवले 
श्रीरामा मज आठवले!६

वियोगदु:खी जवळ येउनी कुणी न  तुजविण शांतविले
श्रीरामा मज आठवले!७

प्रभात समयी जाग आणुनी रामनाम नित घेवविले 
श्रीरामा मज आठवले!८

नाम स्मरता सुधा होउनी अंतरि जाउन तोषविले
श्रीरामा मज आठवले!९

ध्याना बसता श्वासासंगे नाम जोडुनी तू दिधले
श्रीरामा मज आठवले!१०

माझ्या नकळत मला सावरत भक्तिपथावर आणवले 
श्रीरामा मज आठवले!११

रुचे न पूजा तरी आग्रहे पूजेला मज बैसविले 
श्रीरामा मज आठवले!१२

कृतज्ञ रामा तुझा नेहमी मी चुकता तू सावरले 
श्रीरामा मज आठवले!१३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(श्रोतेमुखी रामायण मधून)

ॐ नमः शिवाय! ॐ नमः शिवाय!

ॐ नमः शिवाय! ॐ नमः शिवाय! ध्रु.

गंगाधर हे सदाशिवा
महेश्वरा हे उमाधवा
शीत जाहली काय!१

विष आपण प्राशन केले
रामनाम ओठि आले
दुजा न काही उपाय!२

नंदीवरती आनंदी
विश्व आपणाला वंदी
द्या देवा चरणी ठाय!३

ध्यानाचा जडला छंद
आनंदाचा तो कंद
भक्त न सोडत पाय!४

शिवलीलामृत वाचावे
रहस्य आतुन उमजावे
मुला चालवी माय!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
१७.०५.२००४

समाधान

समाधान मानावे, समाधान येते!ध्रु.
 
देह गुंतवा कामात, मना रंगवा नामात
चित्त शांत होते!१ 

स्वस्थ बसावे निमिषभरी, मिटल्या नयना दिसे हरि 
आई समजावते!२ 

दुजेपणा नाही, पक्षपात नाही 
सद्गुरु सावरते!३ 

दिवसाकाठी चालावे, भजन करावे, करवावे 
मंगलता हासते!४ 

डावे उजवे करू नये, भीतीने डगमगू नये 
सखा राम भेटे!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(कुठलासा लेख वाचून सुचलेलं काव्य)

नाम घेता घेता राममय होऊ गुरु रामचंद्र तिथे लीन होऊ!

नाम घेता घेता राममय होऊ
गुरु रामचंद्र तिथे लीन होऊ!ध्रु.

चिंतन नामाचे 
ध्यान श्रीरामाचे
गुरुबोध मानू गुरुपुत्र होऊ!१

गुरु सोऽहंध्यान 
गुरु रामनाम 
विघ्न रामरूप भावबळे पाहू!२

निश्चयाचे बळ
साधना सफल
राम देता दान किती किती घेऊ!३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
(गोंदवलेकर महाराज प्रवचन २५४, १० सप्टेंबर वर आधारित काव्य)

दिपव कृतीने जगा

अर्जुना, अजून हो जागा!ध्रु.

कर्म कुणाला नाही चुकले 
का न करावे कार्य चांगले 
ममतेच्या पाशात अडकुनी 
का करिशी त्रागा? १ 

यश वा अपयश नसते हाती 
'तो कर्ता' हे ज्ञानी जाणती 
सोड अहंता, मी संहर्ता 
दंभ तुझा दांडगा !२

विकारवश जे जगात होती  
घात आपला ते ओढवती 
संयम बाळग, शोध आत घे 
शमेल मग दंगा!३ 

झुंजायाचे तुज नेटाने 
आसक्तीची तोड बंधने 
हो विश्वात्मक, हो सर्वात्मक 
रडतराऊ वावगा!४ 

देहापुरते नयेच पाहू 
शस्त्रांचे आघातहि साहू 
तन मन बुद्धि लंघुनि जाई 
दिपव कृतीने जगा!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
०९.०३.२००५