Friday, May 17, 2024

जे मन आत्मसुखा भोगे कसे ते विषयसुखी रंगे? .

जे मन आत्मसुखा भोगे
कसे ते विषयसुखी रंगे?
नच ते विषयसुखी रंगे!ध्रु.

मृगजळ आले वाहुनि गेले
प्रचंड पर्वत जरा न हाले
समदृष्टीचा संत विरागी रमला देवासंगे!१

मेघच्छाया येत न कामा
मना मोहवी जरि अभिरामा
विषय देत जे सुखाभास ते इंद्रियसंयोगे!२

शाश्वत सुख नच विषय देतसे
जहर का कधी सुधा होतसे ?
सर्पफणा का देते छाया, घातक ठरे प्रसंगे!३

विरक्ति काठी टेकू देते
झंझावाती तोल राखते
निश्चयबंधू सहाय्य देता योगाभ्यसनी दंगे!४

अहंकार मन बुद्धि न उरती
ब्रह्मसुखांतरि विरुनी जाती
जिवाशिवांचा मिलनसोहळा ऐसा अद्‌भुत रंगे!५

देहधारी हि तरी विदेही
ब्रह्मपदाला पावत तोही
वृत्ति मनांकित, नित्यानंदी, ब्रह्मानंदा भोगे!६

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्‍ण आठवले

Thursday, May 16, 2024

अर्जुना झुंज तू!

भगवान अर्जुनाला म्हणाले- श्रेष्ठच जर आपल्या कार्यापासून कर्मापासून च्युत झाला तर अज्ञानी कनिष्ठांनी काय करावे?
अर्जुना हे युद्ध सोडून जाऊन आपल्या सैन्याला पळपुटा धर्म शिकवायचा का?

आपल्या वागण्याने जर लोकहितकारी आचारधर्माची रीत दाखविली नाही तर सामान्य लोकांच्या समोर आदर्श कोणता? - नियतीच हे युद्ध तुला खेळायला लावते आहे. चित्तवृत्ती आत्मस्वरूपी ठेव, पुन्हा रथारूढ हो. विजयी धनुष्य घे आणि लढण्याचा निश्चय  आणि धर्माची प्रतिष्‍ठा वाढव.
 
भगवंताच्या वक्तृत्वाचा ओघ स्फुरणदायी होता. शब्दाशब्दातून रणावेश प्रकट होत होता-

+++++++

होई निःशंक तू, हो निरासक्त तू
अर्जुना झुंज तू ! अर्जुना झुंज तू!ध्रु.

कर्म करशील जे
अर्पि चरणी स्वये
चित्तशुद्ध्यर्थ रे अर्जुना झुंज तू!१

ऊठ रे झडकरी
सज्ज हो सत्वरी
वीरवृत्ति स्फुरे थोर राजन्य तू!२

पृथ्वि भारावली
दुष्टता मातली
पार्थ निर्मत्सरा शर्थिने झुंज तू!३

जे निरासक्त ते
कर्म निर्दोष ते
विसर ममता अता सोडि कार्पण्य तू!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्‍ण आठवले
३०.१२.१९७२

Sunday, May 12, 2024

भाउजी, इथेच बांधा कुटी!

श्रीराम जय राम जय जय राम!

मनि भरली ही पंचवटी, इथेच बांधा कुटी, 
भाउजी, इथेच बांधा कुटी!ध्रु.

शीतल गंधित इथला वारा 
पर्णकुटीचा सुखद निवारा 
गोदेचा हा सुरम्य परिसर ठसला नेत्रपुटी!१ 

इथे बहरली हिरवी सृष्टी 
श्रीरामांची खिळली दृष्टी 
तळ्यात डुलती असंख्य कमळे सुखावलीसे दिठी!२ 

अशी देखणी कुटी उभारा 
प्रासादाचा उतरो तोरा 
साधेपणही करताहे घर रसिकाच्या चित्ती!३ 

गोदेचे मी पाणी आणिन 
फुलझाडे मी असंख्य लाविन
फुललेल्या सुमनांची माळा घालिन पतिकंठी!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
०६.०८.१९७३ 
दरबारी कानडा

Saturday, May 11, 2024

श्रीमंत तोचि ज्यास समाधान!

आपले आपण घेणे समाधान!
श्रीमंत तोचि ज्यास समाधान!ध्रु.

हवे पण जावे
पुरे पण यावे
जेथ नोहे चिंता तेथ समाधान!१

रामासंगे सुख
रामाविण दुःख
नामस्मरणाने लाभे समाधान!२

चित्त स्थिर व्हावे
भक्तीत रंगावे
रामावरि निष्ठा हेच समाधान!३

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
गोंदवलेकर महाराज प्रवचन २२२, ९ ऑगस्ट वर आधारित काव्य

ज्याचे ‘ हवेपण ’ जास्त असते तो गरीब जाणावा, आणि ज्याचे हवेपण कमी असते तो श्रीमंत जाणावा. ज्याला नेहमी समाधान वाटते तोच खरा श्रीमंत. 
खरोखर, समाधानासारखे औषधच नाही. ते मिळत नाही म्हणून इतर औषधे घ्यावी लागतात. काळजी नाहीशी झाली की अखंड समाधान, शांती आणि आनंद मिळतो.

Wednesday, May 8, 2024

मना संगती घ्यावे नाम मधुर मधुर गावे

मना संगती घ्यावे नाम मधुर मधुर गावे 
त्या दोघांची ओळख घडता तन हलके व्हावे!ध्रु.

राम रमवितो, कृष्ण ओढतो, हरि हा हारवितो 
ओंकाराच्या पाठबळाने भक्त अभय होतो 
चिंतन जेथे तिथे न चिंता, धरून चालावे!१

तन नत होते देवदर्शने, अमोल संस्कार 
सदैव बसणे प्रभुचरणांशी नमन सांगणार 
अनुसंधानी अगा अनंता भक्ता ठेवावे!२ 

कंठी धरतो भक्ता सुचवी तुळशीचा हार 
कर पाठीवर प्रेमळ प्रभुचा असाच फिरणार 
गंगायमुनांनी भक्ताला न्हाऊ घालावे!३
 
आळंदी देहू नि पंढरी घरीच असतात
माय रुक्मिणी तात विठोबा निश्चित असतात 
असे घराला उपासनेने मंदिर पण यावे!४

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले

शांकर धनु आज कसे भंग पावले?

श्रीराम जय राम जय जय राम !

कडाड कड् , कडाड कड् ध्वनी उमट‌ले 
शांकर धनु आज कसे भंग पावले?ध्रु.

राम नव्हे पौरुष हे पुढती ठाकले 
त्या अजेय शिवचापा सहज स्पर्शिले
प्रत्यंचा ज्या क्षणि ते लावु लागले!१

कडकडाट भयद असा पृथ्वि डळमळे 
सूर्यरथाचे वारू स्वैर उधळले 
श्रीरामे कठिण पणा सहज जिंकले!२

आशीर्वच मुनि देती, उधळली फुले 
दुंदुभिच्या तालावर पडति पाउले
आज धरा धन्य अशा नरवरामुळे!३

पंचारति ओवाळिति गीत गाउनी-
नाचतात नर्तकि ही धुंद होउनी-
संशय, अज्ञान, गर्व लुप्त जाहले!४

वरमाला सीतेने कंठि घातली-
कनकगौर बाला ती लाज लाजली
नयनांतुनि भावमधुर दृश्य तरळले!५

रचयिता : श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२१.०७.१९७३
खेमटा, तालगीत, लयबद्ध वाचन

Sunday, May 5, 2024

विनविते तुम्हां रघुनाथा - वनासी संगे न्या सीता!

श्रीराम जय राम जय जय राम !

विनविते तुम्हां रघुनाथा -
वनासी संगे न्या सीता!ध्रु.

थट्टा कसली भलत्या वेळी 
नाथा आपण असे मांडली?
सुखदुःखांतरि सोबत माझी -
कशास नाकारिता!१ 

धर्म न्याय्य जे तेच सांगते 
आज्ञा मज ही असे मानते 
सन्निध असता स्वामी आपण -
भय न शिवे चित्ता!२

संगे असता नाथा आपण 
पशू न बघतिल मजसी ढुंकुन 
भय दाखविता, मला टाळता 
कारण मुळि नसता!३ 

कंदमुळे आनंदे सेविन 
पत्निधर्म मी अचूक पाळिन 
विभिन्न देही एकच आत्मा 
ध्यानि न का घेता?४

रचयिता: श्रीराम बाळकृष्ण आठवले
२५.०७.१९७३
जोगी, आधा